Sherwin B. Nuland, The art of ageing. A doctor’s prescription for well-being. New York, 2007
Van een boek over de kunst van het ouder worden verwacht ik kennelijk wat wijsheid. Wat ik niet verwacht is, dat het opent met een hele tirade tegen het denken in decades, wat leeftijd betreft. Het slaat nergens op, zo vindt Nuland, je bent de avond voordat je negentig wordt niks anders dan de volgende ochtend, als het echt zover is. Ik zou denken: dat weet toch iedereen wel? Ik lees zulke argumenten vooral als de altijd kinderachtige kruistocht tegen het vieren van verjaardagen, of tegen het ritueel markeren van momenten, zoals het bereiken van een mijlpaal als negentig worden. Het lijkt mij een goed idee daar een feest aan te wijden, je hebt het de dag ervoor immers niet gedaan.
Een tweede punt van kritiek is wat mij betreft het uitgangspunt dat een lang leven beter is dan een kort leven. Van dat idee heb ik afscheid genomen toen mijn zoon drie werd en het niet zeker was of hij zijn vierde verjaardag zou halen. Als we het met minder moeten doen, zo heb ik mezelf toegesproken – en het uiteindelijk ook zo beleefd – dan doen we het daarmee. Hij is nu al helemaal gaaf en af, we zijn met hart en ziel verbonden, zijn sterven zal daaraan geen einde maken. De campagne van Nuland om gezond en vief en lang te leven is híer geen campagne tegen, maar het blijkt wel de manier te kleuren waarop ik dat pleidooi lees.
Het blijkt geen bijzonder getalenteerd schrijver of diep denker te zijn, onze Nuland, maar ik vond het toch een zinvol boek om te lezen. Het is echt Amerikaans, qua stijl en oppeppen en lifestyle adviezen, maar ook daar kun je je voordeel mee doen. Hij heeft ook vlijtig gewerkt aan het bijeenhalen van mooie citaten, en daarvan wil ik er hier een paar vastleggen. Ook tegeltjeswijsheden hebben hun waarde.
For age is opportunity no less
Than youth itself, though in another dress,
And as the evening twilight fades away
The sky is filled with stars, invisible by day.
Henry Wadsworth Longfellow
I want Death to find me planting my cabbages, neither worrying about it nor about the unfinished gardening.
Michel de Montaigne, Essays.
Niemand wordt wijs geboren, wijsheid moet verworven worden. En dat moet je zelf doen, niemand kan dit namens jou doen.
Een wijs verhaal van Nuland zelf vond ik hoe hij als chirurg met paniek in de operatiekamer omging. Die ontstond bij heel gevaarlijke situaties waaraan hij als chirurg zelf schuldig was. Zijn ‘oplossing’ was onmiddellijk zichzelf vergeving schenken, omdat zo pas de weg vrij kwam om zijn hoofd koel te houden en te doen wat nodig was.
Leef per dag. Het leven verloopt per dag, en het is belangrijk om een groter doel voor ogen te hebben, maar uiteindelijk komt dat grotere doel alleen tot stand als je vandaag doet wat nodig is om het te bereiken.
Je moet drie dingen doen: zorgen dat je in liefdevolle wederzijdse verbindingen staat, je lichaam goed in conditie houden (eten en bewegen) en creatief blijven, waar ook maar je talenten liggen. Je moet vooruit willen, je moet niet té tevreden zijn, anders stop je met ontwikkelen. Het is nooit te laat om je verder te ontwikkelen, door met toewijding en aandacht aan iets te werken. Doe je best!
Ook een behartigenswaardig inzicht vond ik de opmerking dat jonge mensen beter zijn in nieuwe dingen bedenken en oudere mensen beter in beoordelen. Ik herken het, ook terugkijkend op mijn werkend leven, en het is een goed argument om bij diversiteit ook aan diversiteit in leeftijd te denken.
Ik vond het wel een lief boek, maar erg traag, sommige hoofdstukken heb ik overgeslagen, bijvoorbeeld over mensen die werken aan het afschaffen van het sterven, wat kan mij die onzin nou schelen. Sommige hoofdstukken heb ik scannend gelezen, uiteindelijk de meest . Toch, die drie dingen houd ik erin. (1) Het is nooit te laat iets nieuws te beginnen, (2) pas je aan aan je leeftijd, houd er rekening mee, sommige dingen vereisen meer onderhoud dan vroeger, (3) de energie en kracht worden minder, maar laat dit niet sneller gebeuren dan nodig is.
Ik doe mijn best.