Yuval Noah Harari, Sapiens. A brief history of humankind. Vintage Books, 2015
Het goede van het boek is de grote greep en de stijl. De grote greep maakt het interessant, men kan in geschiedschrijving heel makkelijk verzeild raken in de details, en die hebben waarde, ook ter correctie of nadere invulling van het hier geschetste beeld, maar de grote greep heeft een waarde op zich.
De diersoort ‘mens’
De titel is goed gekozen: ik lees het als de diersoort ‘mens’. Ik vond het eerste stuk over de cognitieve revolutie interessant, het idee dat er veel mensensoorten naast de homo sapiens hebben rondgelopen, en dat die cognitieve revolutie de sapiens tot heerser heeft gemaakt. Wat nieuw voor me was, is dat deze homo sapiens al een enorme invloed op flora en fauna had en bijvoorbeeld grote diersoorten liet uitsterven door er veel op te jagen of hun habitat te vernietigen.
Landbouwers
Harari’s stelling over de landbouwrevolutie is, dat die vooral tot verarming van ons dieet en tot verslechtering van onze levensomstandigheden heeft geleid. Ook dat vond ik nog wel een eye opener. Ik kon me ook voorstellen, dat zijn beeld van de jager/verzamelaar wat rooskleurig was, maar in ieder geval die verslechtering en vooral de mogelijkheid tot meer sociale ongelijkheid, het klonk plausibel
Religie
Zijn ideeën over religie en de functie daarvan vond ik wel erg globaal en sjabloonmatig. Het inzicht dat er meer dan een directe sociale samenhang, een samenhang die niet gebaseerd is op elkaar persoonlijk kennen, mogelijk wordt gemaakt door gedeelde symbolen, bijvoorbeeld goden en verhalen over goden, is logisch, en dit idee van imagened communities is al veel verder en preciezer uitgewerkt door Benedict Anderson, een referentie die Harari in dit verband ook noemt. Globaal en sjabloonmatig werd het boek met het vorderen der tijd steeds meer. Ik kon me er zelfs niet toe zetten het laatste hoofdstuk te lezen, want het wordt steeds gemakzuchtiger, historisch-ambachtelijk gesproken. En de opvattingen van Harari zijn wel interessant, hij kan het mooi zeggen, hij gebruikt de anachronismen op een behendige manier, vooral om aan te geven hoe vreemd wij zijn, of hoe vreemd ze vroeger waren, als middel tot afstand scheppen tussen vroeger en nu, of juist nabijheid brengen, de afstand overbruggen: dat soort dingen doet hij heel goed, maar in het algemeen vind ik het toch te algemeen.