Gerrit Komrij, Brieven uit Alvites. Amsterdam 2015
Ik las niet eerder een boek van Komrij. Mijn beeld van hem dat hij vooral heel negatief over Nederland en Nederlanders was, lijkt wel te kloppen. In de uitleiding van dit boek wordt gezegd, dat hij Nederland associeerde ‘met praatjes, hypocrisie, kippendrift geldlust, bedrog, calvinisme, analfabetisme en meer van zulke dingen’. Ja, dan wil je wel weg.
Hij is rond zijn veertigste naar Portugal vertrokken, dit boek gaat over de eerste woonplaats daar, Alvites, een zeer afgelegen en armoedig dorp met één groot huis en dat wordt door Komrij en zijn partner gepacht.
De ‘brieven’ zijn bewerkte columns die hij in die tijd in de NRC schreef. Ze beschrijven het dorpsleven en ze doen dat op geheel eigen wijze.. Ik vind Komrijs taal, in al zijn barok en archaïsering, prachtig. Vrij Nederland noemt het blijkens de achterflap ‘vintage Komrij’, en ‘weldadig barok’. Trouw vindt het ‘innemend en ironisch’. De ironie vergaat hem als de verhuurder zich tegen hem keert, en hen het leven in dat huis systematisch onmogelijk maakt. Het wordt niet begrijpelijk waarom, maar ze vertrekken en kopen elders in Portugal een ander huis, waar ze kennelijk tot aan zijn dood blijven wonen en kennelijk het mediterraan plattelandsgeluk vonden dat ze al in Alvites zochten.
Hoewel zelf een misantropische instelling hebbend vind ik het nooit sympathiek als anderen hier zo nadrukkelijk uitdrukking aan geven, hoe welbespraakt ook, dus heb ik tot nu toe Komrij goeddeels gemeden. Ik las wel wat columns en essays, en die vond ik onderhoudend. Maar in dit boek heb ik vooral genoten van zijn taal, dus ik zal vast nog wel eens iets van hem lezen als ik er over struikel. Zo ging het ook deze keer: een stalletje op een klein boekenmarktje op een Haags pleintje, waar ik geheel onverwacht langsreed. Een struikeling met plezierig gevolg.