Michael Ondaatje, Warlight. New York, 2018
The English patiënt, de filmgebaseerd op het gelijknamige boek van Ondaatje, vond ik geweldig. Het verhaal staat me nu na al die jaren nog steeds goed bij.
Nu een boek van deze Ondaatje, wiens naam me steeds aan de ‘Bataafse patriotten’ doet denken. Maar hij is Engels. En hij heeft een mooi en wederom indringend boek geschreven.
Half duister
De titel duidt precies aan wat voor boek het is: ‘warlight’ is het licht dat in een verduisterde stad toch nog gebruikt wordt omdat de vijand het niet kan zien, een soort blauw licht dat helpt nog een aantal stiekeme dingen te doen (zoals de grondstoffen voor explosieven vervoeren). Je ziet niet veel, maar net genoeg. Voor dit boek geldt het zelfde: de schrijver/ik-figuur ziet en begrijpt niet veel van wat hem overkomt, als puber en jonge man in de oorlog, en als hij later ernaar op zoek gaat, vooral naar wat zijn moeder die tijd gedaan heeft, dan ontdekt hij snippers. Haar leven blijft in blauw licht. Daar moet hij het mee doen.
Het verhaal: het is oorlog, zijn vader vertrekt naar een ver land, en een maand later gaat zijn moeder daar ook heen. Althans, dat moeten de kinderen geloven. Ze pakt ostentatief een grote hutkoffer in. Ze vertrekt inderdaad, hij en zijn oudere zus blijven achter, pubers nog maar, 14 en 16 jaar. De hutkoffer staat verstopt in het huis, ontdekken ze. Zij heeft hen dus over haar vertrek voorgelogen. En ze horen niks meer, noch van haar noch van hun vader. Een vreemde stille huurder moet voor hen zorgen, dat is de boodschap. Dat doet deze huurder zo’n beetje, maar eigenlijk meestal niet. Ze zijn vooral op zichzelf aangewezen.
Er lopen in huis ook allerlei andere meer of minder vreemde mensen rond, allerlei types met onduidelijke bezigheden en achtergronden. Met sommigen ervan trekt de jongen veel op en een paar daarvan worden ook heel belangrijk voor hem.
Raadsels
Tot op een dag de kinderen ontvoerd worden en bij hun moeder weer wakker worden. De zus moet niks meer van die moeder hebben en vertrekt, de jongen gaat bij haar wonen, in het huis van zijn grootouders op het platteland. Zij blijft mysterieus over wat ze de voorgaande jaren gedaan heeft.
Als hij achttien is gaat hij studeren en verlaat het huis. Zij sterft. Er wordt in het verhaal dan weinig aandacht aan besteed hoe ze sterft en waaraan, de begrafenis wordt door mysterieuze mensen op de achtergrond georganiseerd.
Als de jongen later volwassen is, komt hij te werken in het archief van de geheime dienst. Hij gaat op zoek naar informatie over haar en ze blijkt in de oorlog voor de geheime dienst gewerkt te hebben. Hij probeert haar leven te reconstrueren, en dat lukt zo’n beetje, met stukjes en brokjes. De mensen die op de kinderen ‘gepast’ hebben, de huurder en de passanten in het huis, werkten bijvoorbeeld ook allemaal voor de geheime dienst. De moeder is vermoord, die scene wordt aan het eind nog even heel scherp en dichtbij verteld. Ze verwachtte dit vanaf het moment dat de oorlog voorbij was. Iemand kwam wraak nemen. Maar het verhaal erachter, dat wordt hem en ons niet duidelijk. Het blijven allemaal stukjes en brokjes, niet als stijl of opzet van het boek, maar wat hij van zijn eigen leven en van het hare weet te maken.
Warlight. Meer licht komt er niet. Ik vond het intrigerend.