Adrian Goldsworthy, Vindolanda. Londen, 2017.
Adrian Goldsworthy is een historicus van de klassieke oudheid, van het Romeinse deel daarvan preciezer gezegd, en nog preciezer: specialist in het Romeinse leger. Hij heeft meerdere boeken over de Romeinse republiek en het einde ervan geschreven, en ook een biografie van Caesar.
Vindolanda is echter een historische roman. Zijn historische kennis heeft hem geholpen een goed tijdsbeeld neer te zetten, maar deze kennis lijkt hem ook dwars gezeten heeft: soms neemt de verhandeling het schrijfproces over.
Het verhaal speelt in het jaar 98, aan de noordelijke rand van het Romeinse rijk, te weten in Engeland. De Romeinen zitten daar nog helemaal niet zo lang, in het zuiden is hun aanwezigheid inmiddels onbetwist, na het neerslaan van een grote opstand, maar in het noorden nog niet. Hoofdpersoon is Ferox, een hoofd van een van de Britse stammen die centurion in het Romeinse leger is geworden, en door deze positie én door een proces tegen zijn vader waarin hij met een eed van trouw het leven van zijn vader redden kon, met huid en haar aan de Romeinen is gebonden. Hij heeft ook een tijd op het vasteland in het leger gediend, maar vindt hier in Brittannia het einde van zijn carrière en hij vindt het wel best. Hij heeft geen andere ambitie dan de waarheid dienen. En werkelijk, het boek ontpopt zich als soort van detective, met onze Ferox als speurder.
Er broedt een opstand, onder de leiding van een met veel magie en bijgeloof omhulde leider, gesteund door een druïde, en er zijn signalen dat er in het Romeinse kamp een verrader zit: de vijand weet meer dan hij kan weten, en er vinden overvallen en moorden plaats die volkomen onverklaarbaar lijken. Maar onze centurion weet uiteindelijk via een list, een bevriende Romeinse aristocraat die hij beschuldigt en die het verraad heel geloofwaardig ‘bekent’, de werkelijke verrader te ontmaskeren. Ondertussen hebben er veel veldslagen plaatsgevonden, waarbij met name in de laatste grote beslissende slag de militaire details het verhaal gaan overheersen. Het stoorde me niet, ik ben niet ongeïnteresseerd in militaire details. Grote historische ontwikkelingen zijn vaak op het slagveld beslist en een nieuwe militaire strategie of een nog niet eerder gebruikt wapen kan oorlogen beslissen. Wie in vrede geïnteresseerd zijn, moet helaas ook in oorlog geïnteresseerd zijn. Maar voor de voortgang in een roman is het wat misplaatst.
Als schets van het Romeinse en het Britse leven in deze periode is het boek overtuigend en interessant, en de centurion is een sympathieke figuur. Een onderhoudend boek voor wie in deze historische context geïnteresseerd is, iemand zoals ik dus, maar teveel het boek van een geschiedschrijver om voor anderen interessant te zijn.